3 redenen waarom u een spendanalyse moet uitvoeren

3 redenen waarom u een spendanalyse moet uitvoeren

Hoe krijgen organisaties meer grip op hun inkoop? Daarvoor is niet alleen de juiste informatie nodig, maar ook inzicht. Want de data zijn meestal wel aanwezig, maar hoe die te vertalen naar (relevante) inkoopinformatie? Een spendanalyse biedt uitkomst. We beschrijven de voordelen aan de hand van herkenbare situaties.

Met de spendanalyse – ook wel inkoopuitgaven-analyse genoemd – als vertrekpunt krijgen organisaties weer grip op hun uitgaven. Hierbij wordt de financiële informatie gekoppeld aan een inkoopcategorisering en contracten, zodat deze geschikt wordt gemaakt als managementinformatie. Welke bedragen worden bijvoorbeeld uitgegeven, door wie gebeurt dat, waaraan en bij welke leveranciers?
De spendanalyse bewijst zijn nut op drie niveaus: strategisch, tactisch en operationeel.

 

De spendanalyse op strategisch niveau

Als we het hebben over strategische doelen, is de spendanalyse vooral een nuttig instrument voor het management binnen een organisatie, met name de CFO en inkoopmanagers.
De spendanalyse geeft inzicht in span of control en administratieve belasting van het inkoopproces. Op die manier beschikken beslissers over een onderbouwing voor de inrichting van de inkoop- en administratieve organisatie.

Bovendien worden ook mogelijke kansen en risico’s van leveranciersbijdragen aan organisatiedoelstellingen inzichtelijk gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan de mate waarin leveranciers bijdragen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), potentiële leveranciersafhankelijkheid en de mate waarin de organisatie lokale of regionale leveranciers inzet.
Door structureel spendanalyses uit te voeren krijgen de beslissers ook inzicht in trends, bijvoorbeeld op het gebied van kostenontwikkeling of verzwaring van administratieve lasten. Door dit inzicht kan tijdig worden bijgestuurd als dat wenselijk of noodzakelijk is.

 

Strategische doelen in de praktijk

Het management van een zorgorganisatie heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen als speerpunt voor het nieuwe jaar geformuleerd. Met name van inkoop wordt verwacht dat duurzaamheid en arbeidsomstandigheden in de keten zwaar wegen bij beslissingen. Maatschappelijk Verantwoorde Inkoop (MVI) is het nieuwe devies.

Maar waar moeten ze beginnen met een inkoop die mens en milieu ten goede komt? Om de huidige situatie in beeld te krijgen huren ze een expert in die een spendanalyse uitvoert. Het is een specifieke analyse waarbij de kostenposten worden gekoppeld aan data van het MVO-Register.

Deze stichting brengt prestaties en keurmerken van bedrijven in kaart op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hier is een indeling van 23 risico’s uit voortgekomen, met betrekking tot het gebruik van grondstoffen, verpakkingen, CO2, arbeidsverhoudingen en verspilling van water.

De spendanalyse brengt veel duidelijkheid: de zorginstelling kan niet anders dan een aantal leveranciers aan de kant zetten die slecht scoren op MVI-gebied. Dan is er nog een aantal partijen dat zich in de gevarenzone bevindt: op duurzaamheid scoren ze matig, maar de medische hulpmiddelen die ze leveren zijn zo cruciaal voor het proces dat een vervanging op dit moment niet opportuun is. Immers, ook MVI moet soms een afweging van belangen zijn.

Maar waar moeten ze beginnen met een inkoop die mens en milieu ten goede komt? Om de huidige situatie in beeld te krijgen huren ze een expert in die een spendanalyse uitvoert. Het is een specifieke analyse waarbij de kostenposten worden gekoppeld aan data van het MVO-Register.

Deze stichting brengt prestaties en keurmerken van bedrijven in kaart op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hier is een indeling van 23 risico’s uit voortgekomen, met betrekking tot het gebruik van grondstoffen, verpakkingen, CO2, arbeidsverhoudingen en verspilling van water.

De spendanalyse brengt veel duidelijkheid: de zorginstelling kan niet anders dan een aantal leveranciers aan de kant zetten die slecht scoren op MVI-gebied. Dan is er nog een aantal partijen dat zich in de gevarenzone bevindt: op duurzaamheid scoren ze matig, maar de medische hulpmiddelen die ze leveren zijn zo cruciaal voor het proces dat een vervanging op dit moment niet opportuun is. Immers, ook MVI moet soms een afweging van belangen zijn.

De spendanalyse op tactisch niveau

Ook voor meerjaren inkoopplannen vormt een spendanalyse de basis. Op dit tactische niveau is het vaak de inkoopmanager die verantwoordelijk is. Hij plant de inkoopkalender in, waarbij vragen aan bod komen als:

  • Welke projecten moeten worden opgepakt in het kader van optimalisatie van budgetten en reductie van inkooprisico’s?

  • Binnen welke inkooppakketten ‘ontbreken’ contracten en/of lopen we (juridische) risico’s?

  • Worden contracten goed uitgenut?

Tactische doelen in de praktijk

Gemeenten en provincies moeten per verslagjaar 2022 zelf in de jaarrekening verantwoording afleggen over de rechtmatigheid van het gevoerde bestuur. Een wethouder van een gemeente wil weten of de inkoopfunctie goed functioneert en de gemeente hier geen risico’s op onrechtmatigheid loopt.
Vanaf dat moment laat de wethouder elke drie maanden een spendanalye uitvoeren. Die geeft hem meteen antwoord op de vragen wie de leveranciers zijn, of er een geldig contract is en hoe deze is aanbesteed.

Ontbreekt er een contract, dan moet inkoop samen met de verantwoordelijke afdeling(en) meteen aan de slag om de onrechtmatigheid op te lossen. Op deze manier wordt het bestuur bij de jaarrekening niet verrast en zal de uitkomst van de rechtmatigheidstoets voorspelbaar zijn.

 

De spendanalyse op operationeel niveau

De inkoopfunctie is ook verantwoordelijk voor de operationele aspecten van inkoop. Afhankelijk van de grootte van de organisatie is het de inkoopmanager dan wel een van zijn teamleden die het operationele proces stuurt.

Hier vormt de spendanalyse de basis voor de inrichting van de diverse inkoopstromen en optimalisatie van het bestel- en facturatieproces (Purchase-to-Pay).

 

Operationele doelen in de praktijk

De omzet van een onderneming loopt terug en daarmee de winst. Kostenbesparing moet het bedrijf uit deze impasse halen. De kaasschaaf dan maar hanteren en elke afdeling opdragen 5% minder uit te geven? In plaats daarvan wordt gekozen voor een slimmere aanpak.

De onderneming huurt expertise in op het gebied van inkoop. De ingevlogen consultant maakt een spendanalyse en komt tot de conclusie dat er sprake is van een torenhoge tail spend. Dat zijn alle producten en diensten die een bedrijf nodig heeft om te kunnen functioneren, maar die niet direct invloed hebben op het primaire bedrijfsproces. Kenmerkend is dat er gebruikgemaakt wordt van heel veel leveranciers (soms wel 80% van het totaal) met elk maar één of enkele bestellingen met lage inkoopwaarde. Kortom, de onderneming heeft talloze tijdelijke, kleine leveranciers. Dat vergt veel administratieve afhandeling van facturen die binnenkomen.

Samen met de consultant gaat de afdeling Inkoop op zoek naar een manier om de facturenstroom efficiënter in te richten. Gekozen wordt voor een Purchase-to-Pay-proces en -systeem. Dat bespaart niet alleen veel handwerk, maar geeft ook inzicht in bestellingen en inkoopstromen per leverancier.

 

Meer weten over spendanalyses?

Bovenstaande voorbeelden maken het nut van een spendanalyse glashelder. Maar hoe voer je deze taak eigenlijk uit? En welke eisen zijn er verbonden aan de software die u gebruikt? Onze jarenlange ervaring met spendanalyses heeft geresulteerd in een aantal best practices. Die delen we in een gloednieuwe whitepaper. Download ‘De spendanalyse: het vertrekpunt van een professionele inkooporganisatie’ hier.

Edwin Bijlsma

Edwin Bijlsma

Directeur Zorg & Publiek

Inkoop en het Pareto-principe

Inkoop en het Pareto-principe

Ongeveer 80% van de winst komt van 20% van de klanten. Zo’n 20% van de criminelen zorgt voor 80% van de misdaad. En 20% van de werknemers is in veel bedrijven verantwoordelijk voor 80% van de output. Het Pareto-principe lijkt toepasbaar in elke situatie. Hoe zit dat eigenlijk met inkoop?

Het verhaal gaat dat de Italiaanse econoom Vilfredo Pareto (1848-1923) op een dag iets opmerkelijks in zijn tuin ontdekte: 20% van de erwtenplanten was verantwoordelijk voor 80% van de oogst. Of dit eureka-moment echt heeft plaatsgevonden is onzeker; vaststaat in ieder geval dat Pareto de ontdekker is van het gegeven dat 20% van de bevolking 80% van het land in Italië bezat.

Wat is het Pareto-principe?

Het was Dr. Joseph Juran (1904-2008), de vader van het hedendaagse kwaliteitsmanagement, die voortbouwde op het werk van Pareto. Zijn inzicht was dat voor tal van andere gebeurtenissen eveneens 80% van de effecten voor rekening komt van 20% van de oorzaken. Zo werd de 80/20-regel een universele wet.

Dit zogeheten Pareto-principe heeft ook in het bedrijfsleven zijn nut bewezen. Zo is zo’n 20% van de werknemers van veel bedrijven verantwoordelijk voor 80% van de output, terwijl 20% van de klanten verantwoordelijk is voor 80% van de winst. Dezelfde wetmatigheid is gevonden in vakgebieden als de sport, veiligheidskunde en criminologie.

Nu is de terechte kritiek op het Pareto-principe dat er geen sprake is van een ijzeren wetmatigheid, maar dat het vooral gaat om een manier om naar de wereld te kijken. Op zich maakt deze kanttekening het praktisch nut van de 80/20-regel niet minder groot.

Ook inkoopprofessionals kunnen hierover meepraten. Pareto-analyses spelen een glansrol bij de spendanalyse.

Wat Inkoop kan leren van Pareto

Zoals u zult weten, is de spendanalyse een instrument om inzicht te krijgen in de inkoopuitgaven van een organisatie. Om de verdeling van de spend over grotere en kleinere leveranciers in beeld te krijgen is de 80/20-regel een aangewezen hulpmiddel.

In onze dagelijkse praktijk hanteren we overigens een iets andere indeling. We splitsen de leveranciers van onze klanten namelijk uit in: een groep die verantwoordelijk is voor 80% van de inkoopomzet (de zogenaamde A-leveranciers); een groep van leveranciers met een spend van minder dan €500,- (C-leveranciers); en een groep B-leveranciers, dat wil zeggen de leveranciers die niet tot de A-leveranciers behoren én meer dan €500,- inkoopomzet hebben.

Geheel in lijn met Pareto maken de A-leveranciers – die dus voor 80% van de spend zorgen – idealiter 20% van uw leveranciersbestand uit. In de praktijk zien we echter andere verhoudingen. Dan bestaat de A-categorie bijvoorbeeld uit slechts 10% van de leveranciers, terwijl de andere 90% goed is voor 20% van de spend. Zo’n verdeling kan een indicatie voor de volgende uitdagingen zijn:

  • U bent te afhankelijk van uw grote leveranciers. Een belangrijke vraag is: zijn er (goede) contracten met deze leveranciers? Het is belangrijk na te gaan wat de impact is als een van deze leveranciers om wat voor reden dan ook niet meer levert. Wat is de impact op de eigen organisatie en in welke mate bent u in staat om snel van leverancier te veranderen?

  • U maakt nog niet optimaal gebruik van afgesloten contracten of er ontbreken nog contracten voor inkooppakketten.

  • U hebt veel tail spend. Dat zijn alle producten en diensten die een bedrijf nodig heeft om te kunnen functioneren, maar die niet direct invloed hebben op het primaire bedrijfsproces. Kortom, u hebt talloze tijdelijke, kleine leveranciers, wat voor ons een indicatie is dat er ongebreideld leveranciers worden aangemaakt. Dat vergt veel administratieve afhandeling van facturen die binnenkomen.

Vind de oplossing voor uw bedrijf in één van onze whitepapers

De vervolgstappen

Om uitdagingen als de bovenstaande aan te gaan, geven we onze klanten adviezen op maat. Helemaal afhankelijk van de volwassenheid en omvang van inkoop van organisaties kunnen oplossingen in de volgende richtingen worden gezocht:

  • Zorg dat uw contract- en leveranciersmanagement voor de A-leveranciers op orde is. U wilt immers niet verrast worden door de situatie dat één van deze leveranciers de gemaakte afspraken niet kan nakomen. Verzeker u ook van een goed alternatief. Ken de markt, zoek naar mogelijke gelijkwaardige of betere alternatieven en maak uw organisatie minder afhankelijk.

  • Reduceer de B-categorie door leveranciers te bundelen in een nieuw contract of ze onder te brengen in een bestaand contract. Bijkomend voordeel is dat u hierdoor waarschijnlijk betere prijzen betaalt.

  • Mocht u gebruikmaken van kleine leveranciers, zorg er dan voor dat de administratieve afhandeling van de facturen efficiënt is ingericht. Hiermee verlaagt u de administratieve belasting voor uw organisatie. De oplossing is om te kiezen voor een Purchase-to-Pay-systeem. Bovendien zorgt u er met een goed ingericht
    P-to-P-systeem ook voor dat beter inzichtelijk is wie de kleine leveranciers zijn.

  • Leg in uw operationele inkoopbeleid vast hoe nieuwe leveranciers worden aangemaakt. Het doel is dat dit niet meer ongebreideld gebeurt.

Uiteraard is deze blog te kort om al onze kennis over Pareto en spendanalyse te delen. We hebben geprobeerd in 20% van de omvang van een whitepaper 80% van de informatie te geven… Wilt u toch meer weten, houd dan deze blog in de gaten, want binnenkort delen we meer van onze kennis!

Edwin Bijlsma

Edwin Bijlsma

Directeur Zorg & Publiek

Drie innovaties in de Zorg

Drie innovaties in de Zorg

Wat betekenen ze voor Inkoop

Sinds het begin van de coronacrisis is e-health in een enorme stroomversnelling terechtgekomen.

Zo is beeldzorg definitief doorgebroken. De toename van ICT-toepassingen in de zorg heeft invloed op de gehele organisatie. Wat betekent dat voor uw Inkoopfunctie?

De coronacrisis markeert een omslag in het gebruik van ICT in de zorg. Nog niet eerder is er in zulke grote mate gebruikgemaakt van oplossingen als videoconsulten of WhatsAppen met patiënten. Consulten via videobellen is een revolutie op zich, maar het leidt bovendien tot een versnelling van de ontwikkeling en toepassing van e-health en domotica in een breder perspectief. .


Drie innovaties in de Zorg

Laten we eens dieper ingaan op de veelbelovende innovaties in de zorg. Daarbij laten we ons onder meer inspireren door de Zorg Innovatie Monitor (ZIM), die op basis van input van bestuurders, zorgmanagers en zorgprofessionals in kaart brengt welke innovaties door de coronacrisis in een stroomversnelling terecht zijn gekomen. Wat zijn dus de vernieuwingen die zullen beklijven?

1. Inzet van nieuwe kanalen

Videoconsulten en WhatsApp-contact met patiënten is erg geschikt gebleken. Verwacht wordt dat de inzet van deze middelen stabiel blijft. De mogelijkheden qua beeldbellen zijn natuurlijk enorm; er zijn apps speciaal ontworpen voor consumenten, maar er zijn zeker ook toepassingen die exclusief voor de zorg zijn ontwikkeld.


2. E-health brengt blijvende oplossingen

Medisch inhoudelijke tools en apps voor diagnoses en informatie-uitwisseling zijn niet meer weg te denken, zo blijkt verder uit de monitor. Zo zijn er in de eerste helft van 2020 diverse nieuwe apps gelanceerd.

Onder meer op het gebied van Quality of Life (QoL) en posttrauma-effecten zijn er nieuwe applicaties gelanceerd. Met deze tools kunnen patiënten gediagnosticeerd worden en verder worden begeleid.


3. Vernieuwingen op het gebied van coördinatie en afstemming

Het tekort aan geneesmiddelen is een chronisch probleem dat al langer speelt. Het aantal niet-verkrijgbare geneesmiddelen is in 2019 bijna verdubbeld. Maar tijdens de coronacrisis is gebleken dat centrale coördinatie veel beter werkt dan centrale inkoop.

Gerard Hugenholtz en Mathieu Tjoeng, respectievelijk voorzitter en oud-voorzitter van de apothekersvereniging NVZA, pleiten er dan ook voor om de centrale coördinatie van medicijnvoorraden in stand te houden, ook buiten crisistijd.

Vind de oplossing voor uw bedrijf in één van onze whitepapers

Wat betekent dit voor Inkoop?

Sommige van deze bovengenoemde ontwikkelingen (zoals de inzet van nieuwe kanalen) zijn al enkele jaren gaande, maar zijn tijdens de coronacrisis op grote schaal snel geïmplementeerd. Echter, het (te) haastig implementeren van nieuwe ICT-zorgoplossingen kan – naast de bovengenoemde positieve aspecten – ook potentiële risico’s met zich meebrengen.

Bovendien kunt u niet verwachten dat dit soort keuzes over de te volgen inkoopstrategie wordt genomen door verplegend of behandelend personeel. Deze collega’s worden niet gemotiveerd door bedrijfskundige aangelegenheden, maar des te meer door kansen om de zorg te verbeteren. De keuze voor nieuwe technische toepassingen ligt in de praktijk echter wel bij deze groep. Leveranciers doen daarom hun best juist deze zorgmedewerkers te beïnvloeden en verleiden.

Inkoop kan op dit gebied een hoop problemen voorkomen. Hoe? In onze nieuwe whitepaper gaan we dieper in op de rol van Inkoop bij de keuze voor ICT-toepassingen.

Edwin Bijlsma

Edwin Bijlsma

Directeur Zorg & Publiek